Travel İstanbul 19 : Fatih - Mısır Çarşısı

 .

 TRAVEL İSTANBUL 19: FATİH - MISIR ÇARŞISI

.

GEZİ TARİHİ: 01 Kasım 2019, Cuma.

.

 Mısır Çarşısı:

Mısır Çarşısı’nın bulunduğu Eminönü sahil kısmı, Bizans devrinden itibaren yoğun bir Pazar alanı olma özelliği gösterir. Ticarette  denizin önemli bir yer tuttuğu o dönemler için İstanbul’ un tarihi yarımadasındaki sur içinin merkezi noktalarından biri olan bu bölgede işlek ticaret faaliyeti vardır. Ptokhoprodromos ’un bir yazısında dile getirdiği gibi Bizans devrinde de yaklaşık olarak Mısır Çarşısı ile aynı yerde Makron Envalos adında bir baharatçılar çarşısı bulunmaktadır.

Mısır Çarşısı, Yeni Camii Külliyesinin bir parçası olarak inşa edilir. Padişah lll. Murat’ ın eşi, Safiye Sultan’ın emriyle 1597 tarihinde temeli atılan Yeni Cami’nin inşası, 1663 tarihinde biter. Bu yapı Osmanlı tarihinde en uzun süren cami inşası olan Yeni Camii külliyesi içerisinde yer alır. Safiye Sultan, yaptıracağı külliye için kentin anıtsal bir yerini isterken, 17. Yüzyılda İstanbul’un,  tüm prestijli bölümleri önemli yapılarla kaplanmıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda Eminönü sahil kısmı külliye için tercih edilir.

Mısır Çarşısı “Çifte Çarşı” olma özelliği ile iki çarşının birleşiminden oluşan, Osmanlı klasik üslubunda yapılmış bir arastadır. Mısır Çarşısı, Osmanlı Klasik üslubunda birbirini izleyen taş ve tuğla sıraları ile ‘’L’’ plan şemasında inşa edilmiştir. ‘’L’’ plan şemasını vererek birleşen bu iki çarşının doğu – batı doğrultusun da uzanan kolu daha uzundur. Uzun ve kısa kenarın birleştiği noktada, çapraz tonoz ile örtülmüş dua meydanı yer almaktadır. Tonozu taşıyan kemerler duvarlara oturtturmamış, onun yerine taşıyıcı ayaklar kullanılmıştır. Bu ayaklardan güneydoğudakinin yanında bir tellal köşkü bulunmaktadır. 

.

 Mısır Çarşısı, Balık Pazarı girişi.

.

 .

 .

 .

.

 .

 .

 .

 .

 .

 Ketenciler Kapısı.

.

 Hasırcılar Kapısı.

.

 Haseki Kapısı.

.

 .

 Pandeli Restaurant girişi.

.

Pandeli, Niğdeli Rumlardan. 

Küçük yaşta geldiği İstanbul'da baba mesleği olan hamallık dışında bulaşıkçılık, berber ve bakkal çıraklığı gibi işler yapar. Fakat bakar ki, işler az… Mısır Çarşısı’ nın arkasındaki Mercan Yokuşu’ nda seyyar bir arabada piyazcılık yapmaya başlar, ilk köfteci dükkanını da Çukur Han’ da ufak bir barakada açar ve hamallara köfte ekmek satar.

Birinci Dünya Savaşı’nın İstanbul’ unda, Pandeli’ nin Hamal Lokantası’ na, dönemin entelektüelleri; gazeteciler, şairler, yazarlar ve politikacılar gitmeye başlar. Kısa zamanda lokanta herkesin sevdiği bir mekan olur. Fakat Pandeli, Balkan Savaşı ve ardından 1. Dünya Savaşı şartlarıyla baş edemeyince Niğde’ ye dönmek zorunda kalır. Savaştan sonra tekrar İstanbul’ a gelir ve 1926 yılında Eminönü' ndeki Yağcılar İskelesi'nde üç katlı bir binada lokantasını tekrar açar. O yıllarda, Mustafa Kemal Atatürk Ankara günlerinde Pandeli’ nin mutfağını özler, Ankara’ da misafir ağırlayacağı bazı dönemlerde özel siparişleri, İstanbul’dan trene verilir.

Pandeli II. Dünya Savaşı gibi zor zamanlarda karşılaştığı güçlüklerle savaşmayı bilir, un stokları daralınca havanlarda pirinç döverek ekmek yapar. 

 Savaşın bitmesiyle tam rahatlama sürecindeyken, bu sefer de 6-7 Eylül olayları sırasında ne yazık ki Pandeli’ nin Lokantası da yağmalanır. O da, çok sevdiği mesleğine ve hayata küser. Pandeli’ nin mesleği bıraktığını gazete manşetlerinden öğrenen dönemin Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve Başbakanı Adnan Menderes, meşhur ustayı ikna eder ve Mısır Çarşısı girişindeki üst kat Pandeli Lokantası’ na devlet emriyle tahsis edilir. Bunun üzerine Pandeli Usta, oğlu Hristo ile birlikte ellerindeki kısıtlı bütçeyle hem yağmalanan Yağcılar İskelesi’ndeki mekânı hem de mülkiyeti Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne ait yeni Pandeli Lokantası’ nı ayağa kaldırır. Kısa bir süre, Pandeli iki lokanta ile yola devam eder. Yerli - yabancı tüm turist rehberlerinde ve gezginlerin satırlarında yer alan Pandeli, haklı şöhretine bir de Türkiye’ nin ilk turizm belgeli restoranı unvanını ekler. 1958 yılında şehircilik çalışmaları esnasında Yağcılar İskelesi’ ndeki lokanta yıkılınca, Mısır Çarşısı girişindeki Pandeli Lokantası bu tarihten itibaren Eminönü’ ndeki geleneğin yegâne temsilcisi olur.

1967 yılında Pandeli yaşama gözlerini yumunca, lokantanın işletme sorumluluğunu Pandeli’ nin oğlu Hristo Çobanoğlu ve çocuk yaşta lokantada işe başlamış Cemal Biberci üstlenerek restoran günümüze kadar getirirler.

.

.

.

.

 Pandeli Restaurant' tan Galata Kulesi.

.

.

.

.

.

@bygölgegezgin